Το Φεγγαροτάξιδο του Λουκιανού

Το Σάββατο 6/12 αρχίσαμε-η υποομάδα μας- το ταξίδι στο φεγγάρι με οδηγό τον πρώτο διδάξαντα Λουκιανό. 

Δείτε φωτογραφίες και ένα βιντεάκι από την συνάντηση:

Το κείμενο που αναγνώσαμε, κατ΄ιδίαν αλλά και όλοι μαζί, ήταν  η "Αληθής Ιστορία" του (εισαγωγή και αποσπάσματα του ταξιδιού με επίκεντρο την επίσκεψη στη σελήνη). Η παρουσίαση και η συζήτηση περιστράφηκαν γύρω από θεματικά κέντρα που ανέλαβαν να  επεξεργαστούν στη συνέχεια οι συμμετέχοντες με ατομικές ή και κοινές εργασίες. Ενδεικτικά αναφέρονται:

• Βιογραφία και εργογραφία του Λουκιανού
• Ποια θέση παίρνει ο Λουκιανός έναντι της αλήθειας; Να μελετηθεί η εισαγωγή του έργου του σε συνδυασμό με όσα υποστηρίζει σε ένα άλλο κείμενό του που θα βρείτε εδώ. Η συνέχεια του έργου του επιβεβαιώνει την αρχική του τοποθέτηση;
• Το διαστημικό ταξίδι του Λουκιανού:

             ποιος ο σκοπός του ταξιδιού;
             ποιοι πήραν μέρος;
             με ποιο μέσο ταξίδεψαν και πώς έφτασαν στη σελήνη; 

• Δράση ταξιδευτών στη σελήνη:

            ποιους συνάντησαν εκεί; 
            ποια τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους 
            (σωματική διάπλαση- ένδυση-   τροφή- αναπαραγωγή)
            σχέση και επικοινωνία με γη

• Αρχηγός- εξωτερική πολιτική- κοινωνική διαστρωμάτωση. 
• Πόσο "γήινη" είναι η κατάσταση στη σελήνη; 
• Ποιο το ύφος της "αληθούς ιστορίας";
• Σκιτσάρετε σκηνές από το ταξίδι στη σελήνη
• Φτιάξτε comic με το ίδιο θέμα
• Αφήστε τη δική σας φαντασία να ταξιδέψει:

1.  Κάνεις μαζί με το Λουκιανό το ταξίδι στη σελήνη. Τι άλλο είδες ή τι      εμπειρίες απέκτησες εκεί που θα ήθελες να μοιραστείς μαζί μας
2.  Ο Λουκιανός και οι συνταξιώτες του ανέπτυξαν φιλίες με τους κατοίκους   της σελήνης. Μια ομάδα από αυτούς ανταποδίδει την επίσκεψη κάνοντας ένα ταξίδι στη γη. Γράψε τις εντυπώσεις τους ( σε πρωτοπρόσωπη αφήγηση καλύτερα)
 

Οι συναντήσεις μας για την "Αληθή Ιστορία" επαναλήφτηκαν τα δύο επόμενα Σάββατα

Σε μια σειρά  συναντήσεων (2) μετά τα Χριστούγεννα, διαβάσαμε και σχολιάσαμε το δεύτερο έργο του Λουκιανού που σχετίζεται με ταξίδι στη Σελήνη, τον Ικαρομένιππο ή Υπερνέφελο. Καταγράψαμε και από το έργο πληροφορίες για τη Σελήνη κα ισχολιάσαμε το ύφος του κειμένου.

  ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΜΑΘΗΤΩΝ
     

 

Λουκιανός- Βιογραφία

Ο Λουκιανός ο Σαμοσατεύς (περίπου 120 μ.Χ. - μεταξύ 180 και 192 μ.Χ.)  ήταν εξελληνισμένος Σύρος ρητοροδιδάσκαλος και σατιρικός συγγραφέας, ο δημιουργός του σατιρικού διαλόγου και από τους σημαντικότερους αττικιστές συγγραφείς της Δεύτερης σοφιστικής.

Ο Λουκιανός ήταν Σύρος στην καταγωγή. Γεννήθηκε στα Σαμόσατα, πρωτεύουσα της Κομμαγηνής, στον άνω Ευφράτη της Συρίας, γύρω στο 120 μ.Χ. Εκεί έλαβε τη στοιχειώδη εκπαίδευση και πέρασε τα παιδικά του χρόνια. Επειδή από μικρός είχε ένα ιδιαίτερο ταλέντο στην τέχνη, οι γονείς του τον έστειλαν μαθητευόμενο σε κάποιο θείο του γλύπτη. Η μαθητεία του δεν κράτησε πολύ.

Η έντονη φιλομάθειά του τον έκανε να στραφεί στα γράμματα ,αφού μελέτησε τα ελληνικά, ξεκίνησε να μάθει τη ρητορική τέχνη στις ρητορικές σχολές της Ιωνίας. Στην Αντιόχεια άσκησε τη δικανική ρητορεία, που θεωρούνταν το κατώτερο είδος ρητορικής. Στη Σμύρνη σπούδασε τη σοφιστική. Και αργότερα άρχισε να ταξιδεύει επιδεικνύοντας τις ρητορικές του ικανότητες, σε διάφορες πόλεις.

Στην Αθήνα όταν εγκαταστάθηκε το 165 μ.Χ ανάπτυξε τον τρόπο γραφής, χρησιμοποιώντας κατά κόρον τον λιτό και απέριττο διάλογο και τη χαριτολογία. Τα έργα του έχουν ένα κωμικό, πειρακτικό ύφος, που είναι το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του γνώρισμα.

 Ο Λουκιανός απεχθανόταν τους δογματισμούς, την αδιαλλαξία και τις ακραίες φιλοσοφικές διαμάχες, όπως και την επιτηδευμένη γλώσσα και τα σοφίσματα.

  Η φιλοσοφία την εποχή   του Λουκιανού.

Ο Λουκιανός έζησε σε μια εποχή κατά την οποία δεν αναπτύχθηκαν εντελώς καινούργιες φιλοσοφικές τάσεις, οι παλαιότερες όμως σχολές φιλοσοφίας εξακολούθησαν να υπάρχουν και να ασκούν σημαντική επίδραση στην πνευματική ζωή του ελληνορωμαϊκού κόσμου.

    Ύφος και θεματολογία

Το πιο εκπληκτικό σχετικά με τον τρόπο γραφής του Λουκιανού είναι το πόσο έντεχνα χειρίζεται την ελληνική γλώσσα, ακόμη και την Αττική διάλεκτο, δεδομένου ότι δεν ήταν η μητρική του γλώσσα. Μελέτησε την Αττική διάλεκτο με πολύ φροντίδα και έγινε κύριος πολλών γραμματικών τύπων και μπορούσε να εκφράζεται με ακρίβεια και σαφήνεια. Διακρίνεται για τη διαύγεια και την παραστατικότητα του ύφους του, ιδιαίτερα στις περιγραφές. Επίσης από νωρίς ανάπτυξε ένα ιδιαίτερα προσωπικό και αναγνωρίσιμο είδος λόγου.

Ο Λουκιανός χρησιμοποιούσε κατά κόρον τον διάλογο για να σατιρίσει, να καυτηριάσει και να αναπτύξει τα θέματα που τον απασχολούν. Είναι ένας διάλογος λιτός και γεμάτος χαριτολογίες, απαλλαγμένος από τα περίτεχνα και πομπώδη σχήματα λόγου που συναντά κανείς συχνά σε φιλοσοφικούς διαλόγους. Επίσης απεχθανόταν την εξεζητημένη χρήση της γλώσσας, τα παραφορτωμένα ρητορικά σχήματα, τη σοβαροφάνεια και την άμετρη χρήση της Αττικής διαλέκτου, και δεν έχανε ευκαιρία να τα σατιρίσει. Στα έργα του συχνά χλεύαζε τους φιλοσόφους και τους ρήτορες για τον γεμάτο στόμφο λόγο τους. Μια ακόμη τολμηρή καινοτομία του Λουκιανού είναι ότι ανέμειξε πεζό με ποιητικό λόγο. Οι διάλογοί του συχνά διανθίζονται με εκλεκτά ποιητικά αποσπάσματα και παροιμιώδεις φράσεις, που δίνουν ζωντάνια στη ροή του κειμένου. Ο λόγος του Λουκιανού είναι αιχμηρός και διεισδυτικός.

Τέλος παρότι αντιπαθούσε την αστρολογία  και τις νέες μυστικιστικές τάσεις της εποχής του, ο σκεπτικισμός του κατευθύνεται κυρίως κατά της λαϊκής δεισιδαιμονίας και της παραδοσιακής θρησκείας. Την τελευταία την αντιμετωπίζει με ορθολογικό πνεύμα. Και Συχνά ειρωνευόταν τις υπερβολές της μυθολογίας.

Ολυμπία Τσώτα

   Αντωνία Κάκκου

Ικαρομένιππος ή Υπερνέφελος

Πρόκειται για ένα έργο του Λουκιανού που αναφέρεται σε διαστημικό ταξίδι- φανταστικό βέβαια. Πρωταγωνιστεί ο Μένιππος που αφηγείται σε έναν φίλο του τι, γιατί και πώς έκανε αυτό το ταξίδι πάνω από τα σύννεφα, ως του Δία το παλάτι.

Αίτια και σκοπός του ταξιδιού

Το Μένιππο αναγκάζουν να πετάξει στα σύννεφα καταστάσεις που διαπιστώνει στη γη.

ü  Συνειδητοποιεί πώς τα ανθρώπινα (πλούτη, εξουσίες, βασιλική δύναμη) είναι γελοία, ταπεινά κι αβέβαια, άρα άξια περιφρόνησης. Ελπίζει πως η ενατένιση,η έρευνα και η μελέτη του σύμπαντος μπορεί να δώσει κάτι το αληθινά σπουδαίο.

ü  Διατυπώνει την απορία του για το φυσικό κόσμο και το «αρμονικό» σύμπαν: αρχή, κατασκευαστής, εξέλιξη, σκοπός, φυσικά φαινόμενα και ζητά την αιτία τους.

ü  Στην αναζήτηση απαντήσεων από τους αρμόδιους φυσικούς φιλόσοφους μπερδεύεται περισσότερο. Γιατί εκείνοι μιλούν βροντόφωνα  χωρίς να λένε τίποτα, υπολογίζουν από μακριά αποστάσεις ουράνιων σωμάτων χωρίς να έρχονται σε επαφή με τον χειροπιαστό διπλανό τους χώρο, υποκρίνονται πως αυτοί ξέρουν.

ü   Το πιο απογοητευτικό είναι πως φιλονικούν στις ερμηνείες, δε δέχονται αντιρρήσεις κι αμφισβητήσεις, επιτείνουν την αβεβαιότητα για τη θεότητα. Χαρακτηρίζονται συλλήβδην τερατολόγοι,ανόητοι κι αλαζόνες.

‘Ετσι, ο Μένιππος αποφάσισε να βρει μόνος του τις απαντήσεις πετώντας στον ουρανό. Ερευνητής, επιστήμονας, φιλοπερίεργος ή απλώς δηκτικός προς τους φιλοσοφίζοντες αερολογούντες; Ο Λουκιανός σατιρίζει τους φυσικούς φιλόσοφους χρησιμοποιώντας τα δικά τους μέσα και αποδομώντας τους.

Τρόπος ταξιδιού

Σε αυτό το διαστημικό ταξίδι μεταφορικό μέσο είναι τα φτερά 2 δυνατών πτηνών: αετού και γύπα. Η έμπνευση  του Μένππου αντλείται κατά τα λεγόμενά του από τον παραμυθά Αίσωπο, που λέει για παρόμοια πετάγματα ζώων στους μύθους του. Ο Λουκιανός συνεχώς υπενθυμίζει στον αναγνώστη  τη σχέση των επιλογών του με την αλήθεια.

 Τα φτερά παραπέμπουν ευκρινέστατα στην ιστορία του Δαίδαλου και του Ίκαρου.  Έτσι ερμηνεύεται η προσθήκη στο όνομα «Ικαρο+Μένιππος». Επίσης, προκαλείται η ψευδαίσθηση του κινδύνου για πτώση, κάτι που ακυρώνεται εξ αρχής, αφού ο Μένιππος αφηγείται αναδρομικά το ταξίδι του μετά την ασφαλή επιστροφή του.

Στη Σελήνη

Πρώτη στάση για ξεκούραση ση Σελήνη, πολύ πιο ψηλά από τα σύννεφα. Με την παρότρυνση  του φίλου του που ζητά λεπτομέρειες αναφέρει την  παρατηρήση της γης από ψηλά. Οι συνομιλητές  δε δείχνουν να ενδιαφέρονται για τη Σελήνη, εξάλλου αυτό το θέμα το εξάντλησε ο Λουκιανός στην «Αληθή Ιστορία». Η στόχευση είναι στη γη, για τη ζωή πάνω σ’ αυτήν ενδιαφέρεται ο Λουκιανός. Η πανοραμική της θέαση από μακριά και ψηλά του δίνει τη δυνατότητα να καταγράψει τις μικρότητες των ανθρώπων, να φιλοσοφήσει πάνω στην επίγεια ζωή. Έτσι,

ü  διαπιστώνει πόσο μικρά φαίνονται–εύλογα  λόγω της απόστασης- και συνάμα ασήμαντα φαντάζουν όσα βασανίζουν τους ανθρώπους: καθημερινός μόχθος, μεσοπέλαγα ταξίδια, δίκες, χυδαίες ηδονές, πόλεμοι

ü  το βλέμμα διεισδύει στα ενδότερα κι απόρρητα, σε πράξεις ύπουλες, κρυφές, σκοτεινές, ανήθικες, εγωιστικές, γελοίες με σκοπό το χρήμα την παράνομη ηδονή, την εξουσία

ü  αποκαλύπτονται τα ανθρώπινα ελαττώματα εν γένει αλλά και επισημαίνονται ειδικότερα κάποιων λαών ή ομάδων που έχουν ως αποτέλεσμα τη δυσαρμονία και δυσλειτουργία του συνόλου. (ευφυέστατη η παρομοίωση με χορό που τραγουδά παράφωνο τραγούδι)

ü  αποδομούνται και αυτοακυρώνονται οι αγώνες και οι αγωνίες των άπληστων δυνατών να κατακτήσουν ή να κρατήσουν με κάθε τρόπο τα κεκτημένα τους, αφού είναι τόσο μικρά κι ασήμαντα όσα με πολέμους και θυσίες διεκδικούν

ü  υπονοείται- με την παρομοίωση της μυρμηγκοφωλιάς- η αμορφωσιά του πλήθους που χειραγωγείται από δημαγωγούς, άρχοντες, φιλόσοφους

Ευτράπελη παρένθεση είναι η συνάντηση με το φιλόσοφο Εμπεδοκλή. Η μορφή του(μαύρος σαν κάρβουνο, καμένος, με στάχτες) και η δικαιολόγηση της παρουσίας του στη Σελήνη (μέσω του κρατήρα της Αίτνας που μελετούσε και τον εκσφενδόνισε η έκρηξή της), η ζωή του εκεί (αεροβατεί) είναι κωμικά. Εξυπηρετούν τη διακωμώδηση, την αυτογελοιοποίηση των φυσικών φιλοσόφων και των θεωριών τους.

Φεύγοντας από τη Σελήνη παίρνει ο Μένιππος και τη δική της μαρτυρία για όσα ο ίδιος πίστευε και επιβεβαίωσε με το έως τώρα ταξίδι του. Η Σελήνη έχει φωνή γυναίκας, μάλλον γκρινιάρας.

ü  ζητάει από τον Μένιππο να μεταφέρει στο Δία το παράπονο και τη διαμαρτυρία της για τους φιλόσοφους.

ü  συμμερίζεται την δυσανεξία του Μένιππου για τις αλλοπρόσαλλες θεωρίες τους για την ίδια και τον αδερφό της Ήλιο,  κάτι που ίσως δυναμιτίσει τη σχέση τους.

ü  αισθάνεται προσβεβλημένη από τους φιλόσοφους και γι αυτό επιθυμεί τη δυναμική  παρέμβαση του Δία να τελειώσει το μαρτύριό της με την εξαφάνιση όλων των κατηγοριών φιλοσόφων

ü  απειλεί με αποκαλύψεις των άνομων, αισχρών,άτιμων νυχτερινών πράξεων των ανθρώπων, για τις οποίες θλίβεται και ντρέπεται.

Συμπεράσματα

Ο Ικαρομένιππος ή Υπερνέφελος αποτελεί ένα έργο του Λουκιανού στο γνωστό του ύφος: διακωμώδηση, δηκτική σάτιρα, αμφισβήτηση και ανατροπή των καταστημένων αντιλήψεων, πρακτικών, αξιών κι ανθρώπων. Αμφισβητώντας ,γελοιοποιώντας και ίσως απορρίπτοντας τις καινούριες επιστημονικοφανείς ιδέες του καιρού του για την ερμηνεία των ουράνιων και φυσικών φαινομένων φαίνεται υπέρμαχος μιας παρωχημένης, μυθικής, θεολογικής  ερμηνείας του κόσμου. Θεωρούμε πως αυτό που τον ενδιαφέρει πρωτίστως είναι η ζωή πάνω στη γη, η ανθρώπινη ύπαρξη, πράξη και πρόοδος. Οι αναφορές σε εξωγήινα στοιχεία γίνονται προς επίρρωση της επιχειρηματολογίας για τη γη. Από τη γη αφορμάται κι αυτή είναι ο στόχος του. Ό,τι διαπιστώνει να συμβαίνει στις ανθρώπινες κοινωνίες είναι βαθυστόχαστο, φιλοσοφημένο, ψυχολογημένο και διαχρονικό παρά την σαφέστατη επιστημονική πρόοδο. Γι’ αυτό αξίζει η ανάγνωση του έργου.

     Συλλογική Εργασία

ΠΑΜΕ ΜΙΑ ΒΟΛΤΑ ΣΤΟ ΦΕΓΓΑΡΙ

Ένα πρωί, καθώς πήγαινα στο σχολείο, συνάντησα έναν φίλο μου, που είχα πάρα πολύ καιρό να τον δω, τον Λουκιανό. Πιάσαμε την κουβέντα και μου πρότεινε να πάμε μια βόλτα σε ένα μέρος που εγώ δεν είχα ξαναπάει. Τον ρώτησα ποιο ήταν αυτό το μέρος και μου είπε πως είναι έκπληξη. Έρχεται ο Λουκιανός σπίτι μου για να με πάρει και τότε τον ξαναρώτησα πού θα πάμε και μου ξαναείπε πως είναι έκπληξη.

 Μπήκαμε σε ένα διαστημόπλοιο και τον ρώτησα γιατί ήρθαμε εδώ και τότε μου λέει πως θα πάμε μια βόλτα στο φεγγάρι. Εγώ είχα πανικοβληθεί, γιατί θα αργούσαμε πολύ μέχρι να πάμε εκεί πέρα και θα ανησυχούσαν οι γονείς μου, αλλά εκείνος με καθησύχασε πως δεν θα καθυστερούσαμε. Μετά από αρκετή ώρα, φτάσαμε στο φεγγάρι. Όταν προσγειωθήκαμε, αντικρίσαμε ένα θέαμα μαγευτικό. Ήταν γεμάτο από περίεργα, αλλά πανέμορφα  λουλούδια και ζώα, πάρα πολλά κτήρια και παράξενα πλάσματα σαν παραμορφωμένοι άνθρωποι. Το έδαφος ήταν πολύ περίεργο: είχε πάρα πολλά σχήματα σαν να συμβόλιζαν κάτι και πολύχρωμα. Αφού πλησιάσαμε πιο κοντά, τότε όλα αυτά τα πλάσματα άρχιζαν να μας καλωσορίζουν στα ελληνικά. Ενθουσιάστηκα πως έβλεπα έναν καινούριο κόσμο, διαφορετικό από τον δικό μας και να μας χαιρετάνε στα ελληνικά;! Ο Λουκιανός μου αποκάλυψε πως είχε ξαναπάει στο φεγγάρι και ήθελε να μου δείξει αυτά τα υπέροχα πράγματα που είχε δει. Είχε κάνει και καινούριους φίλους μάλιστα και ήθελε να μου τους γνωρίσει. Λεγόντουσαν Σεληνίτες.

 Όλοι τους ήταν πάρα πολλοί ευγενικοί και χαρούμενοι. Ήταν όμως και πάρα πολύ παράξενοι εμφανισιακά: πρώτον ήταν μόνο άντρες, δεν υπήρχαν γυναίκες. Οι μισοί ήταν μπλε και οι άλλοι μισοί κόκκινοι. Ήταν πάρα πολύ ψηλοί, δηλαδή ο πιο κοντός Σεληνίτης θεωρούταν αυτός που ήταν 1,80. Τα μαλλιά τους ήταν μακριά, ξανθά και ολόισια. Είχαν από δύο μάτια, αλλά οι πιο μεγάλοι σε ηλικία τυφλωνόντουσαν, λόγω των πολλών πραγμάτων που είχαν δει και είχαν ζήσει. Δεν είχαν μύτη, αλλά είχαν μια μικρή τρυπούλα όπου από εκεί μπορούσαν να αναπνέουν. Το στόμα τους ήταν όπως των ανθρώπων, δεν υπήρχε κάποια διαφορά. Τα ρούχα τους ήταν από χρωματιστά φύλλα, όπου κυριαρχούσε το καφέ. Τέλος, δεν φορούσαν παπούτσια, ήταν ξυπόλυτοι. Κάπως έτσι ήταν οι Σεληνίτες.

Εκείνοι έχουν βασιλιά, όπου ανά 20 χρόνια άλλαζε. Δεν ζουν ακριβώς σε σπίτια, ανά 5 χρόνια γύρω στους 10 Σεληνίτες, ζούσαν στο παλάτι του βασιλιά και οι υπόλοιποι βρισκόντουσαν στα γύρω κτίρια. Σε αυτά τα κτίρια εργάζονταν και κοιμόντουσαν δεν κάνανε τίποτα άλλο. Την υπόλοιπη μέρα τους κάνουν βόλτες και πηγαίνουν στα εστιατόρια, όπου δεν πλήρωναν. Εκείνοι για νόμισμα έχουν πολύχρωμες πέτρες που τις χρησιμοποιούσαν μόνο όταν ήθελαν να αγοράσουν ένα ρούχο ή κάποιο αντικείμενο. Αυτά και άλλα πάρα πολλά έμαθα και είδα για τους Σεληνίτες και γνώρισα πάρα πολλούς φίλους, χάρις στον Λουκιανό.

 Όταν ήρθε η ώρα του αποχαιρετισμού, ο βασιλιάς τους μου δώρισε ένα βραχιόλι ως ενθύμιο για να τους θυμάμαι. Ήταν πάρα πολύ ωραίο το δώρο αυτό και από εκείνη την ημέρα το φοράω πάντα. Δεν ήθελα να φύγω, αλλά είχε περάσει η ώρα. Όταν φτάσαμε πίσω στη γη, ευχαρίστησα τον Λουκιανό για την υπέροχη εμπειρία και του είπα να ξαναπάμε μία μέρα στο φεγγάρι. Ύστερα από λίγη ώρα, έφτασα σπίτι μου, αλλά στους γονείς μου είπα ότι πήγα μια βόλτα αλλά όχι πού. Έβαλα τις πυτζάμες μου, πήρα το ημερολόγιό μου και χώθηκα κάτω από τα σκεπάσματα και άρχιζα να γράφω γι’αυτή την υπέροχη βόλτα που δεν θα ξεχάσω ποτέ: μια βόλτα στο φεγγάρι.

Μυρτώ Πέτσα

Επίσης, η ομάδα μας επεξεργάστηκε τις  ερωτήσεις για το κοινό project, το επιτραπέζιο παιχνίδι, με πολύ κέφι και humor ανόλογο των έργων του Λουκιανού.