Γέμινος και Πλούταρχος

Οι γνώσεις των αρχαίων Ελλήνων αστρονόμων για τη Σελήνη ήταν εκπληκτικές. Δείτε στο ντοκυμαντέρ για τον περίφημο "Μηχανισμό των Αντικυθήρων", πόσα χαρακτηριστικά της Σελήνης απεικονίζονταν σε αυτόν! Φάσεις, εκλείψεις, τροχιά ... Θαυμάσιο!!!





Την Παρασκευή 5/12 ξεκινήσαμε τη μελέτη του έργου του Γέμινου του Ροδίου "Εισαγωγή εις τα φαινόμενα". Χρησιμοποιήσαμε το ομότιτλο βιβλίο των εκδόσεων Αίθρα του Ευάγγελου Σπανδάγου. Το αρχαίο κείμενο μπορείτε να το δείτε εδώ.
Ο Γέμινος (ή Γεμίνος) άκμασε τον 1ο αι. π.Χ. στη Ρόδο, υπήρξε μαθητής του Ποσειδώνιου και ένας από τους διαδόχους του Ίππαρχου. 
 Μέσα από το κείμενο διερευνήσαμε ποιες ήταν οι εισαγωγικές αστρονομικές γνώσεις που παρουσίαζε ο Γέμινος τον 1ο αι. π.Χ. και συγκεκριμένα τις απαντήσεις στα ερωτήματα:

• Από πού προέρχεται το φως της Σελήνης και πώς το συμπεραίνουμε;
• Ποια σχήματα παίρνει η Σελήνη μέσα στη διάρκεια ενός σεληνιακού μήνα; Πόσες μέρες διαρκεί το καθένα; Ποιες είναι οι σχετικές θέσεις Ηλίου - Γης - Σελήνης για κάθε σχήμα;
• Τι λέμε σύνοδο και τι συνοδικό μήνα της Σελήνης; Πόσο διαρκεί;
• Με ποιες προϋποθέσεις συμβαίνει έκλειψη Ηλίου; Ποιες μέρες στη διάρκεια του συνοδικού μήνα συμβαίνει;
• Με ποιες προϋποθέσεις συμβαίνει έκλειψη Σελήνης; Ποιες μέρες στη διάρκεια του συνοδικού μήνα συμβαίνει;
• Πώς φαίνονται να κινούνται ο Ήλιος και η Σελήνη ως προς την ουράνια σφαίρα;  

Βρήκαμε τα εξής:

Την Παρασκευή 6 Φεβρουαρίου ξεκινήσαμε τη μελέτη του έργου του Πλουτάρχου "Περί του εμφαινομένου προσώπου τω κύκλω της Σελήνης", σε μετάφραση από τις εκδόσεις Κάκτος. Το αρχαίο κείμενο μπορείτε να το δείτε εδώ και εδώ.
 

Ο Πλούταρχος (50 μ.Χ. - 120 μ.Χ. περίπου), βιογράφος και φιλόσοφος, από τους κύριους εκπροσώπους της πεζογραφίας των αυτοκρατορικών χρόνων, γεννήθηκε στη Χαιρώνεια της Βοιωτίας. Ήταν γόνος σπουδαίας οικογένειας και έτσι έλαβε επιμελημένη παιδεία στην Ακαδημία της Αθήνας από τον Αμμώνιο. Έκανε πολλά ταξίδια σε Ασία, Αίγυπτο και Ιταλία. Στη Ρώμη απέκτησε κύρος στους ρωμαϊκούς κύκλους και το δικαίωμα του Ρωμαίου πολίτη.

Επέστρεψε στη γενέτειρά του Χαιρώνεια, όπου κατέλαβε δημόσια αξιώματα τόσο σε αυτήν όσο και στο γειτονικό Δελφικό ιερό, όπου του απονεμήθηκε ισόβια το ιερατικό αξίωμα.

Έγραψε πολλά έργα, κυρίως ιστορικού – βιογραφικού περιεχομένου, όπως οι Παράλληλοι Βίοι, και Ηθικά συγγράμματα, το σύνολο των υπόλοιπων έργων του, με μορφή διαλόγων ή πραγματειών και διατριβών για πληθώρα θεμάτων.

Το έργο του “Περί του εμφαινομένου προσώπου τω κύκλω της Σελήνης” είναι ένας διάλογος στον οποίον συμμετέχουν ο αδερφός του Πλούταρχου, Λαμπρίας, που είναι και ο αφηγητής του διαλόγου, ο Σύλλας ο Καρχηδόνιος, ο γεωμέτρης Απολλωνίδης, ο Αριστοτέλης, ο Φαρνάκης, ο Λεύκιος, ο μαθηματικός Μενέλαος και ο Θέων.

Το βασικό τμήμα του διαλόγου είναι εξόχως ενδιαφέρον για την ιστορία της αστρονομίας, της κοσμολογίας, της γεωγραφίας και της οπτικής. Αναφέρονται οι απόψεις του Ιππάρχου και του Αρίσταρχου του Σάμιου, αμφισβητούνται οι νόμοι της ανάκλασης, απορρίπτεται η θεωρία περί φυσικής κίνησης προς το κέντρο του σύμπαντος.

Ενδιαφέρον γεγονός είναι ότι ο Johannes Kepler μελέτησε το έργο αυτό για το αστρονομικό του περιεχόμενο, αλλά και για το μύθο σχετικά με το ρόλο της Σελήνης στον κύκλο ζωής των ψυχών. Το έργο αυτό αποτέλεσε πηγή έμπνευσης του Kepler για τη συγγραφή του έργου του “Omnium”.

Ενδιαφέρουσα είναι επίσης η αναφορά στο έργο του Πλούταρχου για μια ήπειρο πέρα από τον ωκεανό. Ο Kepler θεώρησε ότι πρόκειται για την Αμερική και ο ίδιος προσπάθησε να προσδιορίσει τα νησιά που αναφέρονται στο κείμενο.